Dito 88 : Compañeiros de andar aos niños
Poido ocorrer nos principios dos anos 1960,
Antonio sancristán mais eu, ademais de monaguillos do primeiro cura que viñera
novo para Santomé, eramos compañeiros de xogos e tamén de andar na busca de
niños. Daquelas había moitos paxaros que facían os seus niños debaixo das
tellas da igrexa, case todos eran negros, nos chamabámoslle cirrios a
uns que eran moi parecidos ás andoriñas e choios a outros que se asemellaban
aos merlos, debían de ser estorniños; tamén estaban os pardaos pero a estes dabámoslle
menos importancia.
Antonio vivía na casa dos seus avós, o tío
Xosé sancristán e a tía Elvira, xa que seus pais botarían unha longa temporada
en Venezuela; como a veces era el o que abría ou pechaba a porta da igrexa, non
lle sería nada difícil conseguir as chaves para subir ao campanario, dende alí,
acceder ao tellado, quitar as tellas onde se intuía que podían estar os niños e
collerlle os ovos que podían ter, sería unha tarefa bastante fácil. Iso era
xusto o que estabamos a facer un día cando nos sorprendera o seu tío Lino que
viñera correndo porque alguén o avisara de que andabamos polo tellado da igrexa
adiante.
Recordo que intentaramos escapar saltando
pola parte mais baixa pero aínda así déranos medo a altura, así que tivemos que
baixar por onde habiamos subido e alí estaba Lino moi rabioso esperándonos. Ao
sobriño colleuno por unha orella e levouno así medio camiño cara a casa rifándolle
e ameazándoo de que o ía pechar na corte coas vacas; a min non me bateu pero dixérame
que ía avisar a meus pais para que me fixesen igual.
Ao
final acabounos pechando aos dos na bodega que tiña seu pai no patio da casa. Tamén
recordo que estivemos alí hasta que se fixera de noite, pero fame non pasaramos
xa que na bodega había dous ou tres xamóns colgados e dun que xa estaba
empezado acabamos comendo unhas lascas; para cortalo valerámonos dunha fouce
vella que había por alí. Non quero nin pensar cal sería o castigo si Lino
chegase a saber que, a veces, tamén comiamos as hostias e bebiamos o viño
tostado do crura que se gardaban na sancristía, iso si, aínda estarían sen
consagrar.
Peor acabaría outra andanza un ou
dous anos mais tarde pero desta vez cambiaría un dos personaxes, en lugar de
Antonio sancristán sería Xosé Seijo, (Orapazdamancio).
Quedáralle ese alcume porque seus pais sempre que chamaban por el ou o
recriminaban por algo facíano coa palabra rapaz: ¿para onde vas rapaz?, ¿de
onde vés rapaz?, ¡vamos rapaz!, ¡ven comer rapaz!; tanto nos habiamos
acostumado a chamarlle así que un día preguntárame miña nai con quen estaba eu a falar e dixéralle: era con
Florinda que andaba buscando Orapazdamancio; para os que non o saiban,
Florinda era a súa nai.
Aínda que el era uns anos mais novo ca min
sempre conxeniamos ben os dous, ademais poido axudar o feito de coincidir dende
a escola hasta encontrarnos case todos os días no Curro que era onde el vivía e
eu pasaba a miúdo cara a casa de meus padriños que, ademais tiñan unha
tenda-bar onde pasabamos moitas tardes escoitando a radio e xogando ás cartas
ou ao dominó.
Outra
cousa que nos ligara fora tamén cando volveran de Venezuela Preciosa e Benito e
trouxeran unha televisión, a primeira que chegou ao pobo; a súa casa acabara
sendo para nos un punto de reunión dende as sete da tarde de case todos os días,
que era cando empezaba a programación, hasta a hora do telediario. Rin-Tin-Tin,
Guillermo Tell ou Bonanza nas aventuras, Noche de Estrellas ou Noche del Sabado
con variedades e Los Picapiedra, o Oso Yogui ou Bugs Bunny en debuxos animados,
serían solo algúns dos programas que poñían e viamos daquelas, a verdade era
que ver viamos has a carta de axuste.
Aparte de nos os
dous tamén nos acompañaría meu irmán, a veces chamabamos á porta pola entrada
do Curro e outras pola que había fronte á casa da miña avoa, pero a chamada
sempre sería a mesma: ¡Preciosa!, ¿pódese entrar?; ela mandábanos sentar encima
dunha artesa para non estorbar na cociña e solo baixabamos de alí cando nos
iamos ou si necesitaba coller fariña.
Non
recordo si fora eu ou Orapazdamancio quen
atopara un niño do pito rei nun carballo da Carreira da Ponte pero dende
ese día estiveramos os dous moi pendentes del porque, ademais de ser un dos
paxaros que mais nos gustaba tamén estaba o reto de poderlle coller as crías,
coa dificultade que suporía subir a cima da arbore e acadar o buraco onde facía
o seu niño. Para coller os paxariños antes de que fuxiran, decidiramos que fose
un día normal de escola e aproveitar a media hora que tiñamos de recreo para
facelo.
Recordo
que foramos correndo e tendo en conta que ninguén nos puidese ver. Para subir
ao carballo había que agatuñar hasta onde estaban as ramas e xa dende alí irse
agarrando ás mais gordas. Fora Orapazdamancio
o encargado de colgarse na parte de mais resgo para poder alcanzar o
buraco, cunha man agarrárase a unha rama mentres que coa outra iría collendo os
paxaros para irmos pasando a min; debido ao esforzo que tivera que facer para
alongarse e meter a man hasta o fondo do oco, a rama á que se estaba agarrando
rachou e o rapaz caeu ao chan dunha altura que ben podía pasar dos sete ou oito
metros.
No momento da caída queixárase un pouco pero
logo quedara calado; eu, aínda subido no carballo, chamábao pero non contestaba;
cando conseguín baixar vin que estaba sentado e apoiado no tronco da árbore e
quería falar pero non podía, ademais agarrábase do peito e tiña a cabeza medio
torcida para un lado. Eu pensaba que caera de cabeza e que levara o golpe no
pescozo pero cando foi recuperando a fala explicou que caera de cu pero que lle
doía todo o corpo.
Xa nos esqueceramos dos paxaros, de volver a
escola, incluso da rifa que podería a haber dos pais cando se decatasen, porque
agora o que mais tiñamos era medo de que na caída se puidera haber fracturado
algún óso da columna ou o pescozo xa que seguía sen poder endereitar a cabeza.
Despois de pasado algún tempo, puxerámonos a andar de cara a casa pero tiñamos
que ir moi amodo e parándonos cada pouco. Eu acordábame dun perico que tiñamos
na casa, que fora escornado por unha vaca e tamén lle deixara a cabeza torcida,
hasta que un día meu irmán collerao polos cornos e déralle un xiro brusco para
endereitarlla e, aínda que non o conseguira de todo si fixera que mellorase un
pouco a orientación; eu pensaba que iso podería funcionar tamén neste caso pero
claro, o perico non se queixaba mentres que Orapazdamancio berraba con solo tocarlle.
Recordo que chegamos a casa á mesma hora na
que saían o resto dos rapaces da escola, que os pais non chegaran a saber nada do que pasara,
aos meus acabárallo contando eu bastante despois do ocorrido pero el nunca lle
chegou a dicir nada aos seus. Cando estabamos chegando Orapazdamancio acordárase de algo que lle dixera a súa nai que tiña
que facer ao saír da escola. Nada mais chegar colleu o burro e saíu cara o
Redondelo a buscar un feixe de pendóns, ben e verdade que foi e veu montado no
burro todo o camiño.
Despois
de case sesenta anos do sucedido, Seijo, que e así como se coñece dende que
deixou de ser un rapaz, aínda compite hoxe en carreiras de velocidade, incluso
con subidas ao podio onde se pode ver coa cabeza no seu sitio e tamén ben
erguida.
.jpg)
