Dito 100 : Do Mesón ás Empozadas
-Como non me bou acordar, ás veces
xuntabámonos varios e deixabamos que as vacas andasen soltas pacendo mentres
nos xogabamos á piña, o perrojato ou calquera outro xogo de rapaces inocentes e
sen malicia
Aquel día
Maruxa e Ramiro colleran a súa andaina en dirección aos Feás, pasaran polo Barreiro
e pensaban ir hasta as Empozadas polo camiño mellorado agora pola chegada da
parcelaria, para despois vir de volta pola estrada dos Castros.
-Malicia non habería moita pero xa non
eramos tan rapaces, e inocentes menos, eu recordo que sempre andaba
aproveitando algún descoido que podiades ter as mulleres para vervos as pernas,
aínda que era practicamente imposible xa que traiades uns vestidos tan longos e
unhas medias hasta tan arriba que non deixaban ver nada
-¡Mira ti!, mal pensei eu que foses un
aproveitado deses, coa cariña que tiñas de bo rapaz
-Unha cousa non ten que ver coa outra, un
tampouco se podía por en contra da Natureza e as hormonas xa traballaban e
mandaban, ¡non me digas que a ti non che pasaría algo parecido!
-Non fillo non, eu sempre fun unha inxenua,
ti mesmo mo tes dito mais dunha vez, acórdate que hasta chegaches a chamarme
Cándida
-Cándida tamén se chamaba unha muller que
vivira en Santomé fai xa bastantes anos, que quedara viúva con tres fillos:
Nicanor, Dolores e Vicente, que chegara a ter bastante capital e que fixera un
testamento desherdando a Vicente, alegando que era mal administrador, da parte
dos bens que lle correspondían deixando estes a favor dás súas fillas Cándida e
María
-¿E ti como estás tan ao tanto de todo iso?
-Pois mira, ultimamente déuseme por andar
remexendo en cousas do pasado e con algo que tivese que ver con Santomé ou a
súas xentes; pero si non che interesa a historia cambiamos de conversa
-¡Ah!, ¿pero aínda mais?, conta, conta
-Como che dicía, revisando uns documentos
antigos de compra venta dun familiar, atopei ese testamento verbal que Cándida, desde a súa cama de
enferma ditaba a ese meu parente quen adoitaba escribir papeis similares, aínda
que nunca desa relevancia
-Entón qué viña a dicir
-Mais ou menos o seguinte: «no pobo de Santomé, a quince de
outono de 1937, eu Cándida Yáñez, maior de sesenta anos, viúva e veciña deste
lugar, é miña vontade deixar ao meu fillo Vicente Bande Yáñez herdeiro forzoso
de todos os meus bens, igual que aos demais fillos, Nicanor e Dolores»
-Pero, ¿non dicías que o había desherdado?
-Escoita: « tomo esta
determinación neste documento verbal a favor de Vicente porque nun tempo pasado
habíao desherdado noutro testamento público ante un notario de Ribadavia»
-Supoño que aínda hai mais, ¿non?
-Supós
ben: «hoxe atópome enferma nesta cama, baixo a asistencia médica de Don José
Velo e, aínda que o diagnostico non é de gravidade, pensei como relixiosa que
son, chamar ao cura de Cartelle quen tamén se ocupa desta parroquia para que me
prestara os auxilios da relixión, e confesándome díxenlle que deixaba ao meu
fillo Vicente desherdado por completo de todos os meus bens e que a parte que
lle correspondía quedaríalle ás súas fillas. O señor cura don José Antonio
Armada de Cartelle, con palabras
sumamente amorosas aconselloume e díxome: debe vostede obrar en conciencia,
pero o meu consello é que lle deixe a todos os fillos partes iguales porque, si
o Vicente é mal administrador bastante perda ten el, pero vostede debe de
cumprir co deber de nai. E iso foi o que me fixo cambiar de idea a facer este
documento provisional pero, en canto Díos me dea forzas para deixar esta cama
irei inmediatamente a un notario e, si a miña enfermidade se agravara, confío
que as autoridades lle acaben dando o valor de público»
-Vaia poderío o dos curas e a súa
relixión, e canta influencia terían naquelas xentes
-A
culpa non era só dos curas, as xentes tamén terían algo que ver, a min
conmoveume o de «palabras sumamente amorosas» pero remátoche de contar a historia. Para iso
terás que imaxinar a escena á hora da firma das testemuñas: habitación de
Cándida na súa cama de enferma rodeada de catro homes; Manuel Yañez (o tío
Manolo do Mesón), Remigio Mosquera (o tío Rubio), Secundino Martinez (Secundino
do Mesón) e Serafín Martinez (este de Terzas). Como tamén tería que firmar
Cándida e non sabía facelo, rogaríalle ao primeiro da lista que o fixese por
ela.
-¿Iso é todo?
-Mais
ou menos, si
-Non sei por qué, teño a impresión de que
si me soltaches todo este rollo debe de haber algo mais
-Isto
que che dixen atopeino nese documento, o resto contoumo Eladio da Cruz que é a
quen sempre acabo recorrendo cando quero saber algo mais dalgunha familia e el,
coa súa prodixiosa memoria de noventa e catro anos, faino sempre encantado
-Entón, ¿cal é ese resto?
- Segundo Eladio Cándida era de Seixadas onde tamén
tería unha carnicería, pero casara cun home de Santomé da familia de Carmen
Faxarda; cando queda viúva a carnicería véndella ao tío Delmiro, quen xa tería
outra en Santomé. Non se sabe exactamente cando volve a vivir a Seixadas, pero
que alí acabaría convivindo cun bisavó de Eladio por parte de nai. Sempre
segundo Eladio, este bisavó chamábase Esteban Martinez, nacera na Bouza e viña
a ser dá familia dos Longos. Casara cunha muller de Seixadas e tiveran cinco
fillos, os dous menores, Dosinda e Xosé fóranse de moi novos para o Brasil e
non se sabe de certo si volverían algunha vez ou se quedaran por alá.
-Que
curioso, cando un pensa na vida daquela xente, non se imaxina que tiveran tanto
tempo para segundo que cousas, e resulta que habería bastantes casos de
promiscuidade.
-As
hormonas Cándida, perdón, Maruxa, as hormonas
-Habería
máis razóns, por exemplo a soidade, a dependencia e tamén, por que non, o
cariño
-É
certo que a soidade nunca foi boa compañeira, pero tes que recoñecer que hai
moitos/as que ultimamente acábana elixindo como opción, incluso entre a xente
moza; será que as relacións, tamén a veces, poden resultar complicadas
-Ou
complicámolas nos ao ser menos tolerantes e ter cada vez menos paciencia ou
aguante. Mira estamos rematando a camiñada e co teu rollo de Cándida apenas nos
demos conta de por onde pasamos; aí no Lameiro de Ramiras foi onde vimos ao
lobo por primeira vez e recordo que quedaramos moi asustados
-Si, e tamén aí no campo do tío Xulio de Terzas
brincabamos subindo ás medas da herba seca e escorregarnos despois como si fose
nun tobogán; recordo que eu sempre andaba aproveitando a ocasión por si había
algo onde apalpar sen que vos deses moito a conta
-Mira que inocente debía de ser eu daquelas, que
nin se me ocorría pensar en nada diso, e menos que andaba rodeada de
libidinosos
-Promiscuidade, libidinosos, ¡vaia
vocabulario!, acórdate que eu non puiden estudar no Zorelle
-Claro, nas novelas de vaqueiros ou Corín Tellado,
que eran as que lías ti, os seus autores non adoitaban espremer moito o cerebro
e menos o vocabulario, supoño que co tempo acabarías lendo algo mais serio.
-Mira, as lembranzas destas terras por onde pasei
tantas veces e daquelas xentes, son o que levo sempre comigo onde queira que
vaia
.jpg)
