Dito 105 : Familias, casas e cousas (III)
Familias, casas e cosas (III)
Na Castiñeira
Sempre cara a
Castiñeira, despois da dos Sardiñeiros atópase a casa que foi dos Rexentes; familia prolífica que, así
como chegara a ser numerosa, a día de hoxe apenas queda representación, e a
pouca que queda xa fai tempo que non vive no lugar. Agapito Gonzalez Armada, 14/5/1896, fillo de Xosé María, 1/6/1861, e Felipa, de Santomé, casou, 11/2/1922, con Hermesinda Pérez Villar,
filla de Manuel de Santomé e Carme de Terzas. O matrimonio tivo oito fillos,
tres mulleres e cinco homes. O pai de Agapito, tiña tres irmáns máis: María, 6/3/1857; Preciosa, e Rosa, 5/6/1864,
nai de Blandina; polo tanto Blandina
e Agapito serían primos.
Agapito morrera, cando debía andar nos sesenta
anos, a consecuencia dun desgraciado accidente que lle ocorrera cando estaba
subido a un carro de herba seca que estaban a recoller nun prado que tiñan en
Ludeiros. Parece ser que as vacas que levaban o carro asustáranse con algo e
deran un brinco, facendo que o que estaba subido perdese o equilibrio e caera
nunha posición que lle ocasionara unha rotura de pescozo. Se recorda que
chegara a casa subido nese mesmo carro, pero non puideran facer nada para
salvarlle a vida.
Fronte á casa dos Rexentes estaba a de Mateo, agora en ruínas. Mateo Dieguez Gonzalez
era fillo de Xosé Dieguez e Juana Gonzalez de Santomé, casou 3/8/1890, cando contaba corenta e catro
anos, con Antonia Villar Pérez de trinta e dous, de Terzas. O matrimonio foi a
vivir ao pobo da súa muller onde tamén nacerían os seus descendentes: Elvira, 31/5/1891, casou co sancristán de Santomé;
Vicenta, 14/2/1893, casou con Serafín Martinez, de Seixadas;
Emilio, 19/12/1897, casou con Elena de Santomé e Xulio que casara con Vicenta, irmán de Amancio de Santomé. Vicenta
faleceu cando solo contaba trinta e sete anos, deixando ao tío Xulio viúvo con
tres fillos, dúas mulleres e un home.
O tío Xulio fora un emprendedor nos seus
tempos; non se pode dicir que inventara a noria, pero instalara unha no pozo
dunha herdade de millo que tiña na Arnela, que sacaba auga movida por un
complicado mecanismo impulsado pola forza dunha mula xirando ao seu arredor.
Tamén fora un dos poucos que tivera un boi para “cruzar” ás vacas de toda a
zona. Un dos seus últimos “experimentos” que non resultaría moi afortunado, aínda
que el fixérao con boa intención, sería levar e plantar os primeiros eucaliptos
nos montes de Terzas e Santomé.
Case
pegada á da familia de Mateo existira outra casa, hasta mediados de 1960 que
sería derrubada. Esa puido ser durante un tempo a vivenda do matrimonio entre Inocencio
Pérez, 9/4/1865, e Delfina Martinez, 14/10/1864. Inocencio, que tiña unha
irmá xemela, Amalia, tivera cinco irmáns mais: Casto, María, 7/9/1852;
Benita, 14/12/1856; Vicenta, 20/12/1859 e Paulino, 23/6/1862. Delfina de trinta e catro
anos e Inocencio de trinta e tres, casaran en Cartelle, 18/4/1898. O matrimonio solo tivo, que se saiba, unha filla: María Dolores, (a tía Lolita).
Lolita casou no anexo de Santomé, 11/1/1919,
con Santos, 6/3/1889, fillo de Julián
e Eudosia Villar e tiveran cinco fillos, dúas mulleres e tres homes. Irmáns de
Santos tamén serían Xosé Sardiñeiro e Laudino, home de Consuelo.
Xa na
Castiñeira está a casa que fora do tío Evaristo. Concepción Orozco Nieves, 5/6/1891, e Evaristo Fernandez Gonzalez,
casaron, 1/2/1914, na igrexa de Santa
Eufemia de Ourense e tiveron sete fillos, dúas mulleres e cinco homes.
Concepción era filla de Genaro Orozco e Asunción Nieves e tivera dous irmáns
mais, Odilo, que morreu ao pouco de nacer e Xosé. Evaristo era fillo de Xosé
Fernandez e Rosa Gonzalez, quen tamén serían pais de Vicenta, muller de Manoel
Monea.
Si
resulta complicado, a veces, vincular membros dunha mesma familia, canto mais
si se trata de dúas ou de tres. Aquí aparece unha rama do apelido Pérez que se
acabaría estendendo por varia familias de
Santomé. O tronco ven de mais atrás pero, para partir de aquí, habería
que falar de Camilo e Genara Pérez quen foran pais de Inocencio e do resto de
seus irmáns. Un deses irmáns fora Casto, que moi casto tampouco debía ser xa que sería un dos encargados de sementar o apelido Pérez polo Souto, a
Oliveira, Terzas, Cartelle, Asturias e Madrid.
Lolita, non tivera irmáns pero primos debeu
ter dabondo pola parte de seu pai. Ademais, a súa nai Delfina era filla de
Escolástica Martinez, parente esta do tío Venancio e da tía Estrela; deste
parentesco non se vai falar agora para non facer un spoiler pero intentarase aclaralo cando toque pasar polo Curro,
onde vivira Venancio, ou pola Oliveira e o Mesón, onde o fixera Estrela.
O
feito de numerar e non nomear aos últimos descendentes das familias faise por
dúas razóns: unha que podería haber algún membro desa familia que, pola razón
que fose, non lle gustase que o nomearan; e outra que na franxa de tempo documentada que se está explorando,
(1852-1898), se intenta centrarse mais nas familias e casas existentes nesa
época. Pola mesma razón tamén se pasarán por alto as vivendas que foran feitas
nos últimos anos e teranse en conta algunhas das que están en ruínas pero que
se saiba de alguén coñecido que puido habitalas.
☆
Texto por Luis de Olimpia
Moradelha editora
.jpg)
