Dito 38 : Un lugar sen gardas e sen Amparo
O Mesón
Santomé
“ Coidando que estes gardas fosen homes de boa opinión, fama e costumes.”
Isto era mais ou menos o que viña a dicir a ordenanza ditada alá polo século XVIII cara a figura do garda rural, encargados de denunciar aos que cortaban piñeiros, plantaban lume os montes e, mais que nada, aos que metían a pastar o gando nas fincas dos outros.
Pertencían ao persoal de seguridade privada, o que quere dicir que eran os propietarios rurais os que os nomeaban si o vían conveniente para a custodia das súas propiedades. Entre todos chegaban a un acordo para pactar as condicións que mais lle conviñan as dúas partes.
En Santomé hai recordos de tres: Mario, Fankin e Secundino do Mesón.
Fankin era da Bouza pero casárase en Santomé onde tamén exercía de garda, traía unha especie de mosquetón as costas, chamábanlle tercerola, non sei si chegou a usala algunha vez, pero debía de impoñer certo respecto a hora de enfrontarse con alguén.
Secundino nunca se chegou a casar aínda que mulleres tiveras aos pares, vivía no Mesón, onde ten a casa agora o portugués pero andaba mais polo fondo do lugar, alí vivía Fidelina, na casa que mais tarde foi de Felix, que chegou a ser súa compañeira hasta que esta finou, pero moi preto tamén vivía a Barqueira ca que tamén andaba enredado hasta que esta lle chegou a romper o mango dun sacho na cabeza a probe Fidelina.
Secundino andaba sen armar, aínda que a veces adoitaba ir acompañado dun coitelo ou unha fouce.
Quen andaba a pau seco, e nunca mellor dito, xa que podía verse acompañado dun bastón de carballo ou similar, era Mario, supoño que, entre outras cousas, para intentar poñer algo de autoridade.
Con Secundino da Tia Celsa o pau non lle valeu de moito, xa que este empregou a galleira de cargar os toxos para darlle unha boa malleira cando Mario lle chamara a atención por traer as vacas nun eido das Searas que el estaba encargado de gardar.
Non se sabe como foi capaz de chegar a casa desde tan lonxe, pero si que a consecuencia daquela tunda morreu aos poucos días.
Mario estaba casado con Amparo, irmá de Hermino e José de Hortensa. Vivían na última casa que había pegada ao camiño vello de Ramiras, onde fixeron a súa Pepe e Bolinda. Debían de ser moi probes porque a casa era pequena e estaba rodeada dun balado de pedra-laxe que era o que mais abundaba por alí.
Non chegaron a ter fillos e debían de malvivir co pouco que gañaba Mario de garda e da axuda que lle podía dar Amparo vendendo pan.
Amparo levantábase todas as mañas ao romper o día para ir a buscar pan a un forno que había no Peto da Seara. Cando viña de volta cunha cesta a cabeza chea de pan quente empezaba a repartilo polo Fondo do lugar tocando unha corneta que traía consigo.
Ao pasar polo Cruceiro case sempre se atopaba con Antonio García que interrompía un dos seus monólogos habituais para dicirlle que cando pasara por onda il non tocara a corneta, que algún día lla ía romper.
Amparo non lle facía moito caso e seguiu facendo o mesmo, hasta que un día que debía de estar a lúa en crecente, Antonio cumpriu a súa ameaza e si, rompeulle a corneta, pero en vez de utilizar algunha das pedras que había no cruceiro, fíxoo ca cabeza da probe Amparo, que debeu de quedar bastante mal parada, xa que nunca mais volveu a repartir o pan e morreu ao cabo de pouco tempo.
Oh Señor, dálle a cada un a súa propia morte…
Rainer Maria Rilke
Foto : /O Mesón de Santomé dende a Moradella
Texto by Luís de Olimpia
Moradella editora
.jpg)
