Familias, casas
e cousas (VI)
No Curro
Cando un pasaba polo
medio do Curro a mediados de 1950, aínda se podía ver a un home paseando dun
lado ao outro do seu corredor de madeira, vestido sempre cunha certa elegancia
e sempre, fixese frío ou calor, cuberto cun sombreiro estilo cubano. O tío
Venancio xa levaba moitos anos cumpridos, nacera en 1870, pero a súa figura
erguida non acusaba o paso do tempo, como sí fixera con moitos dos seus contemporáneos
que levaran unha vida ligada sempre aos traballos duros do campo. El nacera,
casara e tivera familia en Santomé, pero daba a sensación de que pasara polo
Lugar sen que o Lugar pasase por el.
Venancio, 9/12/1870, era o
primoxénito dos nove fillos que tiveran Fernando Martinez López e Martina
Gonzalez Armada. Logo virían oito mais: Estrella, 8/1/1873; Florinda, 8/8/1876; morreu
26/9/1877; outra vez Estrella, 5/1/1878; Rafael, 10/10/1880; Ramón, 1/10/1882,
morreu 3/9/1884, Vítor, 27/10/1884,
morreu 27/4/1885; María, 2/12/1886,
e Jaime, 9/12/1891.
A razón
de que existan dúas actas de bautismo de Estrella cos mesmos parentes pero con diferentes
datas, puido ser que a primeira falecera nesa franxa de tempo que tarda en nacer
a segunda, pero a súa morte non aparece rexistrada. Da tía Estrela e da súa
descendencia haberá mais que dicir cando toque pasar polas que foran as súas
vivendas. De Rafael e Jaime non aparecen descendentes. María casou, 10/1/1916, con Pedro Regalado (Regalo),
que tamén se comentará algo mais cando se ande polo Fondo do Lugar e polo
Taller.
Venancio Martinez Gonzalez e Rosa Orozco
Nieves, 18/6/1866, casaron na igrexa
de Cartelle, 6/12/1896, e tiveron, que se saiba, catro fillos: Vítor (tío
Vito), 17/7/1897; Hermelinda, (tía
Hermelinda), Alfredo, (home da tía Celsa da Capilla) e Secundino (do Mesón). O pai
de Rosa, Martín Orozco, casara antes con Rosa Cobelas e tiveran dous fillos,
logo casou con Leonor Nieves, nai de Rosa, e terían oito mais. Non se vai
detallar agora a evolución deses descendentes pero, ao ser tantos, algúns deles
irán aparecendo en mais dunha familia.
Segundo a RAG, curro podía ser sinónimo de curral, curruncho, ou unha
cerca onde se garda o gando que anda solto no monte. O patio que se ve na foto
podería haber feito calquera desas funcións no pasado e de aí darlle nome ao
barrio, pero seguro que nos últimos séculos acabaría facendo a mesma función de
calquera outro patio do lugar; prestar servizo e desfrute ás familias coas
facendas que o habitaron.
Fronte a casa de Venancio, á dereita da entrada dese patio vivía María
Fernández (Barqueira); non hai datos de quen foi seu home pero se sabe que
tiveran catro fillos: Pepe, que casou e foi a vivir a Seixadelas, Lola, morreu sendo
moza, Dolores (Barqueira) e Carmen, (nai
de Julio).
No
resto que queda do patio vivira a familia Seijo/Fernandez. Benxamín Seijo Souto,
de vinte e cinco anos, fillo de Genaro Seijo de Toén e Carmen Souto de Xestosa,
casara na igrexa de Santa Eufemia de Ourense, 14/5/1898, con Xenerosa Fernandez Armada, 22/12/1878, de vinte. O pai de Xenerosa, Xosé, era da Bouza
(Macendo), a nai, Dolores, era de Santomé; Pola razón que fose, o matrimonio
acabaría vivindo no Curro onde tamén naceran os seus descendentes: Xosé
(morrera na guerra de África), Eladio, Vicenta, Manolo e Amancio.
Amancio casara con Florinda (Monea) e viviran
contra o medio dese patio, mentres que Manolo casou con Carmen de Seixadelas,
(parente do Pantumino) e vivían ao fondo; Vicenta casara co tío Julio de
Terzas, onde tamén se fora a vivir, mentres que Eladio, elixira o pobo da súa
avoa, Xestosa. Unha parte da vivenda de Amancio e familia daba á rúa do Curro;
no patio, sempre cuberto cunha parra, tiñan a cociña, bodega, cortes para o
gando e palleiro. Manolo estivera uns anos en Venezuela, cando volveu ampliaran
a súa vivenda dándolle tamén entrada/saída polo lado da Castiñeira.
Como
na familia Seijo nin na familia Fernandez se pode falar de ascendentes, por ser
forasteiros, comentarase algo dos Armada, apelido moi frecuente en Santomé
desde bastantes anos atrás. Dolores, nai de Xenerosa, era unha das cinco fillas
que tiveran Eugenio Armada e Vicenta Dieguez, o sexto fora home. Algunhas desas
mulleres acabarían tendo descendentes coñecidos: Natalia era a nai de Xosé
Febrero, (o mestre), polo tanto avoa de Antonio, (morrera en Mathausen),
Laudino Cazote e Pepe Motora. Carlota fora a nai de Etelvina (a Poteira), e Avelina,
outra das irmas de Dolores, era nai de Emilia, primeira muller do tío Delmiro e
de Bernarda, das que xa se falaba no capítulo anterior
Dolores tivera dúas fillas do seu primeiro matrimonio con Pedro Nieves,
veciño de Xinzo (Sabucedo): Socorro,14/8/1866,
e Asunción, 10/8/1868. Logo casou con Xosé Fernandez da Bouza e tiveran tres
mais: dous xemelos, Castor e Germán, 17/2/1877; Castor morreu 1/4/1877, e Germán o 14/10/1877; a última en
nacer foi Xenerosa.
Dos vinte e tres nenos e nenas de Santomé que
aparecen nas actas de bautismo que van de abril de 1874 a novembro de 1877,
doce morreran a finais do verán e principios de outono de 1877; iso sería algo
anormal xa que supoñía mais do 50%, cando normalmente rondaban un 25%. Notar
que estes serían nacidos bautizados, cando seguramente morresen algúns mais sen bautizar. A mortalidade infantil ocurrida
neses poucos meses tivo, por forza, que coincidir con algún tipo de peste ou
enfermidade infeciosa, como a varicela ou o sarampión, xa que daquelas aínda
non debían de existir vacunas.
Xa no último tramo
do Curro hasta o Cruceiro: na casa que se ve á dereita da foto, vivira
Secundino da tía Celsa coa súa primeira muller, Carmen (Purrela) de Ramiras.
Pola escaleira que está un pouco mais adiante accedíase ao palleiro do tío
Julio, no baixo tiñan a bodega a familia da tía Consuelo (Civiles). O muro da
esquerda viña a ser a parte de atrás da finca dos Rexentes, que mais que finca
era unha canteira de penedos. A casa que se ve ao fondo, fora nalgún tempo o
primeiro bar que abriran Lino García coa súa muller, Pura do Carballal, no
baixo tiveran a tenda hasta que se acabaran cambiando para o outro lado da rúa.
Para alguén que nunca chegou a coñecer ao home da foto poderíase
preguntar que é o que esta a facer aí sentado nesa posición: coa banqueta
tombada, cruzadas as mans, en zapatillas e coa sensación de ter a vista fixa
nalgún punto concreto. Pero os que chegamos a coñecer a
ese Home, non dubidamos no que está a facer: está cavilando, reflexionando, pensando. Este non era home de moitas
palabras, pero cando falaba facíao con profundidade, porque antes estivera cavilando, reflexionando, pensando.
 |
Homo sapiens (pensador do Curro) |
Texto por Luis de Olimpia
Moradelha editora
.jpg)
